ERRUDUNTASUNA MILITANTZIAKO MUGIMENDUETAN

EUSK/ENGL

EUSKARA
Erruduntasuna militantziako mugimenduetan

Artikulu hau Pattrice Jonesek idatzitako After Shock: Confronting Trauma in a Violent World - A Guide for Activists and Their Allies (Lantern Books, 2007) liburuaren irakurketak bultzatuta sortu da. Euskaraz Shockaren ondotik: Traumari Aurre egiten Mundu Bortitz batean- Aktibistentzat eta haien aliatuentzat Gida bat bezala itzul genezake. Oinarri-oinarrizko irakurketa dugu hau eta aurretik egindako autore berdinaren beste idatzi bat ere badago eskuragarri:   Fear of Feeling: Trauma and Recovery in the Animal Liberation Movement; liburua egiterakoan oinarritu den testua. Idatzi hau gazteleraz aurki daiteke Tras Los Murosen orrialdean Miedo a Sentir: Trauma y recuperación en el movimiento de liberación animal  titulupean.
 
 Pattricen liburuak zein aurretiko idatziak erakusten digutena da bidegabekerien edo erasoen lekuko izateak dituen ondorio psikologikoak -estresaren ondorengo nahastea edo depresioa- eta hauen inguruko kontzientzia garatzearen garrantzia, prebenitzeko zein arintzeko. Garrantzi honek gure animalia izateari egiten diote erreferentzia, gure gorputz eta sentimenduei (animalia guztiei bezala), eta borrokari egiten zaion onurari; eraginkorragoa egiten dela osatzen duten partaideak osasuntsuago dauden heinean. 
 
Antiespezismoan aktibistak diren pertsonak talde- terapeuta eta bakarkako terapeuta bezala artatzeko dudan nere esperientzia pertsonalean, erruduntasuna maiztasun nahiko handiarekin aurkitu dut, After Shocken azaltzen diren beste gauzez gainera. Erruduntasun hau “gehiago ez egitea”, “nahikoa ez egitea”, “hobeto/azkarrago ez egitea” eta abarrekin harremandua agertzen da.
 
Erruduntasuna gaizkiegon sentimendu bat da pertsonak bere buruarekiko espero duenaren arabera edo kulturalizatua dagoen erreferentziazko taldearen estandarren arabera zerbait gaizki egin duenaren ustea duenean gertatzen dena. Aipatutako sendimenduaren funtzioa pertsona egin duen kaltea konpontzera edo zuzentzera bultzatzea litzateke eta izan duen esperientzia oroimenean txertatzea, minaren laguntzaz berriro ere ez errepikatzeko.  Horrela ikusita erruduntasunak erabilgarria eta beharrezkoa ere eman lezake.  Orduan, zer dago txarrik? 
 
Guzti honetan dagoen alde txarra egiten dugun konparaketan eskuraezina den helburu bat jartzen dugunean gertatzen da, horrela, erruduntasuna beti hor egongo da eta alarma puntualaren funtzioa izatetik ezertarako balio ez duen bidelagun bilakatzera pasatzen da. Demagun gidatzen goazela eta ambulantzia baten sirena-hotsa entzuten dugula: honek gure zentzumenak aktibatzera eramaten gaitu zerbait egin behar dugun ebaluatzeko eta gure giharrak eta erreflexuak martxan jartzeko erreakzionatu beharko bagenu. Imagina dezagun orain sirena-hotsa ez dela inoiz desagertzen, kotxe barruan, kanpoan, telebista ikusten gauden bitartean, ohera goazenean, hilabetez hilabete. Erabilgarria izateari uzten dio eta gogaikarria ez izatera ere irits daiteke, bizitzaren parte izatera iritsi arte.
 
Guzti honetaz gainera, erlijio jakin batzuetan kulturizatuak dauden pertsonak, erlijio kristaua adibidez, erruduntasuna bertute bat bezala ikusten da, batez ere emakumea izanez gero. Gero eta erruduntasun haundiagoa orduan eta pertsona hobea.  Haundia, haundia, nere kulpa haundiagatik, bekatari naiz. Era honetan, erruduntasun dramatizatua, paradoxikoki, nere bikaintasunaren froga bilakatzen da.  Eta pertsona ateoak ez gaude horretaz salbu, introiektatu egin dugu.
 
Erruduntasun era honek, iraunkorra, dramatizaztua, ez du bere funtzio baliogarri eta politarekin bakarrik betetzen, sakon-sakonean kaltetzen gaitu.  Ezin dugu halako erruduntasunaren botereaz ahaztu, betidanik norbanakoen zein masen kontrol  eta manipulazio era bezala erabili izan dena; batez ere gizonen aldetik.
 
Ez dago era bakar zein errazik jakiteko noiz gauden erruduntasun produktiboa edo suntsitzailea izaten.  Maria Magdalena eran gure buruarekiko aieneka egotearen fase batetik igarotzea posible da, beste akzio/erreakzio fase batera eramango gaituena eta esperientzia ixten lagunduko diguna beste gauza batzuekin jarraitzeko. Eta horrela bada, erruduntasun bi erak gauza ezberdinak ez izatea izan daiteke eta lehenengoa ezabatu behar ez izatea gero bigarrena iritsi behar bada. Emozio eta sentimenduak hain zoragarriak dira ezen ezin ditugula diagrama batean edo kausa-efektu linea perfektu  batean itxi. 
Erruduntasuna gutxiesteko era bat izan daiteke. Ondorengo aburutik abiatzen da: “ez dut ondo egin”;  honek era erraz batean eta konturatu gabe “ez dut balio, ez naiz baliagarria, ez naiz nahikoa, kaka bat naiz, pertsona txarra naiz, e.a”era eraman gaitzakete.  “Ez dut ondo egin” aburuaren ondotik izaten den beharra erreparazioarena da. Baliteke beharra asetzeko eta gaiaz aldatzeko aktiboki erreparazioa bilatu beharrean, lardaskeria den irtenbide batekin geratzea; norbere- zigortzea. Kultura askotan oso berezkoa dena ere bai: okerra egiten duena zigortu egiten da (okerra egiten duena zigortzearen funtzio soziala hemen lekurik ez duen beste gai oso interesgarri bat da).    
 
Era honetan, gure introiektu sozialean zigortzea konpotzea denez, eta askotan erreparatzea baino erosoagoa, gutxiespenetan harrapaturik gera gaitezke. Benetazko beharra asetzen ez denez (erreparazioa), norbere-zigortzea errepika daiteke, ea hareagotzearen edo luzatzearen ondorioz asetzen bukatzen duen. Egoera hau denboran zehar mantentzen denean (kaka bat naiz, kaka bat naiz, ez dago ezer egiterik), ikasitako babesgabetasun esperientziaren antzeko batera iristen gara azkenean. Bidetik antsietatea, insomnioa, depresioa, e.a., iraganez. 
 
Denok dakigu ikasitako babesgabetasun egoeran dagoen militante batek ez duela iraungo. Pertsona horrek probabilitate askorekin borroka utziko du eta gainera bere burua oraindik ere gehiago zigortuko du horregatik. Baliteke bere ingurune barruan laguntzarik ez aurkitzea, eta oraindik ere posibleagoa da ingurune horretatik kanpo are gutxiago aurkitzea. Guzti honekin gerta liteke bere burua bakantzea, depresioaren aurreikuslea. Kasurik okerrenean bere buruaz beste egitearen aukerak biderkatu egiten dira.
 
Erreparazioko eta prebentzioko faktoreak

Banakako arloan

• Barne/kanpo kontrol lokusa orekatua. Beti gauza txarrak zure errua direla (barne lokusa) pentsatzen baduzu eta gauza onak kanpoko faktorei esker, taldea edo kasualitatea, (kanpo lokusa), kontrol lokusa desorekatua duzu.
• Ekintza- eremu mugatua. Hausnarketa egin ezazu egin dezakezunaren edo egin ezin duzunaren inguruan, dituzun helburu edo egoera orokorra dela ere.  Hondoratzen ari den itsasontzi erraldoi batean bazaude, flotaraztearen helburua izan dezakezu, baina ura xukatu dezakezu soilik, besteak zerbait egitera animatuz eta pertza mugitzen duzun bitartean. Ez da berdina “helburua” edo “ekintza-eremua”. Baliteke helburua ez betetzea baina zure ekintza-eremuaz kontziente egiten zarenean  eta zure baliabideen hertzeraino joan zarela dakizunean, ez zaitu erruduntasunak zertan suntsitu behar.   Zure ekintza-eremuaren goreneko mugak helburuarekin bat ez egitea gerta liteke. 
• Erantzukizuna: Erantzukizuna erruduntasunaren lagun mina da. Zerbait gaizki egin baduzu, era heldu batean erantzule egin zaitez eta drama alde batera utzi, ahal duzuna erreparatu eta esperientziaz ikasi. Etorkizunean hobetu ahal izateko ondorioak atera, zure bizi- ikaskuntzaren eta militantziaren baitan integratu, lezioa eskertu eta itxi.
• Zure tranpak onartu: “ez nago hain gaizki”, “ez-gizakiak okerrago daude”, “indartsua naiz”, “nekea normala da”. Denbora askotik hona gauza hauek zure buruari errepikatu behar badizkiozu edo eta zure sufrimendu maila altua bada esaldi horiek esanda ere, orduan esaldi hauek zure buruari tranpa egiteko jartzen dituzu norbere beharrei jaramonik ez egiteko.
• Aldi baterako ezgaitasuna. Kapitalaren mundu barruan ere ulertu dute hobe dela deskantsua eta osatzen uztea denbora batez, trukean gehiago eta denbora luzeagoan ekoizten baita. Behar duzunean baja har ezazu.
• Zauden estutasunetik ateratzen ez zarela ikusten baduzu laguntza eskatu. Zure lagunei, zure kideei, ezagutzen duzun eta konfidantza ematen dizun edonori. Eta ez itzazu bakarkako terapia baten zerbitzuak baztetu.

Talde mailan

• Presioa. Aztertu ea zure taldean norbait presionatzen ari den (edo bat baino gehiago diren) dituen momentuko gaitasunetatik haratago, gaitasun emozionalak barne. Ziur ez bazaude, galdetu. Gogoratu asko motibatzearen eta presionatu/xantaia egin/manipulatzearen artean dagoen tartea oso lausoa dela. 
• Isolamendua. Etzazu norbait isolatzen denean ez ikusiarena egin. Galdetu, ondo al zaude?, zerbait egin al dezaket?
• Ospatu, zoriondu, eskertu. Errefortzu positiboa zientziaren arloan frogatua izan den tresna bat da, umore onaren onurez gainera. 
• Sentibera diren kolektiboak. Zure taldearen barruan sentikorragoak diren pertsonak daude, banakako zein ezaugarri sozialengatik, kontuan izan.
• Zaintzak agendaren barruan. Hau hurrengo bileraren gai-zerrendaren barruan sar ezazue. Bertan zehaztu ezazue zenbat denbora eta ze maiztasunarekin arduratuko zareten taldeko pertsonen ongizateaz eta haien arteko harremanaz. Eta sar itzazue denbora horiek agendan, ez dira beste betebehar batzuk baino garrantzi gutxiagokoak. Tresna zarete, behar ez duen zaintza ez ematea eta erretzen uztea gauzarik burugabeena da.  
• Zerbitzu profesionalak. Era puntual batean taldearen osasuna mantentzeko zein egoera konplexuei aurre egiteko (gatazkak), era anitzetako zerbitzu profesionalak eska daitezke: bitartekaritza, talde- terapia, e.a.

 
Egilea
Lorena Pérez. Psikologo Orokor Sanitarioa eta Gestalt psikoterapeuta. 
Harremanetarako Ari Psikoterapia Zentroan.
2018ko urria.
 
Itzulpenak
Euskara: Lide Treku.
Ingelesa: Pako Quijada.
 
 
ENGLISH

Not doing enough: activism and guilt

This article arises after reading After Shock: Confronting Trauma in a Violent World - A Guide for Activists and Their Allies (Lantern Books 2007), written by Pattrice Jones. An essential reading that could be accompanied by the essay that inspired the book, by the same author: Fear of Feeling: Trauma and Recovery in the Animal Liberation Movement.
 
Both in the book and the essay, Pattrice tells us the psychological consequences of witnessing criminal acts, aggressive behaviour and injustice - post-traumatic stress and depression - as well as the importance of becoming aware, preventing and relieving these consequences. This situation references our being as animals with body and feelings (as all animals), and the wellbeing of the fight itself, which will be more effective as long as its members are healthy.
 
In my experience as both a group and individual therapist helping people within the animal rights movement, I have also encountered guilt as something significantly frequent. This guilt often comes associated to “not doing more”, “not doing enough”, “not doing it better/faster”, etc.
 
Guilt arises from a feeling of discomfort when someone believes they have done something wrong in comparison with their personal expectations or with the standards of the reference group in which they claim identity. This feeling has the function of moving that person to repair what’s been done and fix the experience in their memory, aided by pain, to avoid repetition. Taking this into consideration, we could be lead to believe that guilt is useful and even necessary. What is wrong with it then?
 
The wrong side of this feeling appears when, in that comparison, we set an unachievable standard for ourselves, in such a way that this guilt will always be present and therefore will lose its purpose as a punctual wake up call transforming it into a useless companion. Let’s imagine that we are driving and we hear an ambulance siren: this makes us activate our senses to evaluate if we should react to it. Let’s imagine now that the sound of the siren never disappears; it is present inside and outside the car, while we watch television, when we go to bed, month after month. It stops being useful and it can even cease being irritating, developing into a part of our lives.
 
In addition to this, within certain religious groups of society, for example of Christian faith, guilt is considered a virtue, especially if you are a woman. The more guilt, the better person you are. Through my fault, through my fault, through my most grievous fault. This way, dramatised guilt paradoxically becomes proof of my excellence. We atheists are not exempt from it, we have assimilated/introjected it.
 
This form of guilt, the constant and dramatised one, not only cannot fulfill its beautiful and necessary task, but it actually harms us profoundly. We mustn’t forget the power in this form of guilt, always used as a way of controlling and manipulating the masses and individuals, especially in a patriarchal system.
 
There is no easy and unique way of distinguishing when are we having productive guilt from when we are having destructive guilt. It is also possible that we go through a phase of self-lamentation, in the style of Mary Magdalene, that will lead to another phase of action/reparation and will allow us to let go of the experience to carry on with other things. And, when this happens, it is possible that both forms of guilt are not different nor that we have to eliminate the first type if it will lead to the second one. Emotions and feelings are so wonderful that we cannot enclose them within a diagram or in a perfect cause-effect line.
 
Guilt can also be a form of devaluation. It emerges from the following judgement: “I haven’t acted correctly”; which can easily and inadvertently take us to “I am worthless, I am useless, I am not enough, I am crap, I am a bad person.” The need after the judgement “I haven’t acted correctly” is reparation. It is possible that instead of actively searching to satisfy the need for reparation and being able to move on, we get stuck in a botched job: self-punishment. Also very present in many cultures: whoever does wrong must be punished (the social function of punishing the “wrong-doers” is another interesting topic that can’t be explored in detail here).
 
In this way, given that in our cultural introjection punishing is solving, and the fact that it is often more comfortable than repairing, we can get stuck in devaluation. When not satisfying the real need (reparation), we tend to repeat or increase self-punishment until covering the guilt. When this situation is maintained in time (I am crap, I am crap, nothing can be done) we arrive to a similar experience to learned helplessness. We accumulate anxiety, insomnia, depression, etc.
 
We all know that an activist in a state of learned helplessness won’t last. That person will most probably abandon the fight and top it off with even more guilt for having done so. It is possible that they won’t find support within their collective, and even less outside of it. This can lead to isolation, a great precedent of depression. In the worst case, the chances of suicide multiply.
 
How to prevent and repair
 
On an individual level:

• Balance of internal/external locus of control (the belief system that a person attributes to their own experiences of success and failure). If you constantly think that bad things are your fault (internal locus) and good things are a result of external factors such as coincidence or the work of your collective (external locus), that means your locus of control is unbalanced.
• Defined action. Reflect thoroughly on what you can and cannot do, leaving aside your goals or your general circumstances. Imagine you are on a giant ship that is sinking; your goal could be for it to stay afloat, but you can only bail water and try encouraging others to do something at the same time. A “goal” is not the same as “defined action”. A goal might not be achieved while still not being consumed by guilt and being aware of your defined action and the fact that you have taken it to its limits. Hitting the ceiling of your defined action doesn’t necessarily mean that the goal has been met.  
• Accountability. This is a great enemy of guilt. If you have done something wrong, take responsibility for yourself and leave drama aside. Repair what is possible for you and learn from the experience, draw conclusions out of it to improve in the future. You can take this experience as part of your life journey and, when it comes to the fight, you should be grateful and close the chapter.  

• Recognise your own pitfalls. “I’m not that bad”, “non-human animals have it worse”, “everyone suffers from stress”, “I’m strong”, “being tired is normal”. If you have to constantly repeat these to yourself for a long time and/or your level of pain is high and still won’t go away, this means that these phrases are only traps created by you as an excuse to not treat yourself.
•  Temporary incapacity. Even within the capitalist system, it is understood that it’s best to allow rest and recovery leading to stopping production for a while. In exchange, more can be produced for a longer time. Do not hesitate to take a sick leave when needed.  
• Ask for help if you can’t see progress. Your colleagues, friends, family or anyone that you trust can help you move forward. Do not rule out using professional help such as individual therapy.

 
On a collective level:

• Pressure. Evaluate if within your collective one or more people are being pressured above their current capacities, including their emotional state. If you are not sure, ask. Remember there is a thin line between strong motivation and pressuring, blackmailing or manipulating.  
• Isolation. Don’t ignore when you see someone has isolated themselves. Ask them if they are fine and how you can help.
•  Celebrate, congratulate, be thankful. Positive reinforcement is proven to be an effective tool within scientific circles, as well as the benefits of keeping a sense of humour.  
• Vulnerable collectives. Keep in mind that your group will have people who are more vulnerable than others due to either individual and/or social circumstances.
•  Care as a task. It is important to define how long and how much of the time will be dedicated to the wellbeing of the members of the collective and the relationships between them. Mark these times in the agenda and remember that they are not less important than other tasks. The members of the collective are the tool; to neglect it and allow it to burnout is not the smartest.  
• Professional services. To maintain the group dynamics healthy when tackling punctual complex situations, such as conflicts, you can seek different types of professional services: mediation, group therapy, etc.

 
Author
Lorena Pérez. General health psychologist and Gestalt psychotherapist.
Contact at Ari Psikoterapia Zentroa.
October 2018.
 
Translations
Euskara: Lide Treku.
English: Pako Quijada.Haz clic aquí para editar.